-  KURUMLAR VERGİSİ GENEL TEBLİĞLERİ

Kurumlar Vergisi Kanununa eklenen mükerrer 40. madde hükmüyle dahili tevkifat esası düzenlenmiş bulunmaktadır. Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesinde yer alan dahili tevkifat ile ilgili hükümler kurumlar vergisi mükellefleri için de uygulanacaktır.

1. Kurumlar Vergisine Tabi Olanlarda Dahili Tevkifat:

Kurumlar Vergisi Kanuunun 1. maddesinde yazılı bulunan sermaye şirketleri (Anonim, Limited ve eshamlı komandit şirketler), kooperatifler, iktisadi kamu müesseleri. dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler ile iş ortaklıkları dahili tevkifata tabidir.

2. Kurumlar Vergisinden Muaf Olanlarda Dahili Tevkifat:

Kurumlar Vergisi Kanununun 1. maddesinde sayılan kurumlardan olmakla beraber özel kanunlarına veya Kurumlar Vergisi Kanununun 7. maddesine göre kurumlar vergisinden muaf bulunan kurumlar, dahili tevkıfat yapmayacaklardır. Ancak bunlardan muafıyet şartlarını kaybedenler, kurumlar vergisi mükellefı olduğu tarihten itibaren, dahili tevkifat yapmakla dar mükellef olacaklardır.

Örnek: Kurumlar Vergisi Kanununun 7/16. maddesinde yer alan muafiyet şartlarına haiz bir kooperatif için bu şartların ihlal edildiği tarihte, kurumlar vergisi muafiyeti sona ermiş olacaktır. Dolayısıyla bu durumdaki bir kurum şartların ihlal edildiği tarihden itibaren dahili tevkifat yapmak zorundadır.

Kurumlar Vergisi Kanununun sözü edilen 7. maddesi uyarınca, tekel mevzuuna ait faaliyetlerine münhasır olmak üzere tekel işletmeleri, kurumlar vergisinden muaf tutulmuştur. Bu muafiyetten yararlanan tekel işletmeleri dahili tevkifat yapmayacaklardır. Ancak tekel işletmeleri, tekel konusu dışında kalan faaliyetleri dolayısıyle dahili tevkifata tabi olacaktır.

Diğer taraftan, Kurumlar Vergisi Kanununun 8. maddesinin sadece 15 numaralı bendi uyarınca kazançları, kurumlar vergisinden istisna edilen tesisleri işleten kurumlar, bu işletmelerine ilişkin işlemleri dolayısıyla dahili tevkifat yapmayacaklardır.

3. Eshamlı Komandit şirketlerde Dahili Tevkifat:

Eshamlı komandit şirketlerin beyan edecekleri ve ödeyecekleri dahili tevkifat; komandite ortağa ait dahili tevkifat tutarını da ihtiva etmiş olacaktır. Komandite ortağın kar payı oranında hesaplanan dahili tevkifat düşüldükten sonra, kalan kısım şirkete ait dahili tevkifat miktarı olup, Kurumlar Vergisi beyannamesinde şirket bu miktarı mahsup edecektir. Mahsup işlemi kurumlar vergisi beyannamesinde yapılacaktır.

Örnek: (X) Eshamlı Komandit şirketinin 1986 yılı içinde ödediği dahili tevkifat tutarı 300.000.liradır. (Y) Komandite ortak, şirketin % 40 hissesine sahiptir. şirketin Nisan 1987 ayı içinde vereceği kurumlar Vergisi beyannamesinde mahsup edeceği dahili tevkifat şöyle olacaktır.

Kurum için hesaplanan 180.000.lira tutarındaki dahili tevkifat, bu kurumun ödemesi gereken kurumlar vergisinden mahsup edilecektir.

(Kurumlar Vergisi beyannamesinde yapılacaktır.)

4. Vakıflar ve Kanunla Kurulan Emekli ve Yardım Sandıkları:

Kurumlar Vergisi Kanununun 8. maddesinin 11 numaralı bendiyle, safi kurum kazancından, gelirlerinin tamamını Türk Silahlı Kuvvetlerini güçlendirmeye tahsis eden vakıflardan Bakanlar Kurulunca vergi muafiyetini tanınanlara, sermayeye iştirak nispetinde ödenecek miktarlar kurumlar vergisinden istisna edilmiştir. Öte yandan kurumlar vergisinden istisna edilen söz konusu kar payları, Gelir Vergisi Kanununun 94/8. maddesine göre gelir vergisi tevkifatına tabi tutulmamaktadır. Dolayısıyla söz konusu kar payları, bu tür vakıflara vergisiz olarak intikal ettirilmekte ve bu vakıflar kurumlar vergisi mükellefi olmadıklarından vakıf bünyesinde de vergilenmemektedir.

Bu tür ortağı bulunan kurumlarda, vakıf ortağın sermayeye iştirak payı oranında hesaplanan dahili tevkifat düşüldükten sonra kalan kısım şirkete ait dahili tevkifat sayılacak ve bu miktar vergi dairesine yatırılacaktır. Ancak bu mahsup, anılan vakıfların en az % 30 oranında ortak oldukları şirketlerde uygulanacaktır. Mahsup işlemi, dönem içinde dahili tevkifatın beyan edildiği katma değer vergisi veya banka ve sigorta muameleleri vergisi beyannameleri üzerinde yapılacaktır.

Örnek 1 _ (X) Anonim şirketinin 1986 Şubat ayında satışları üzerinden hesapladığı katma değer vergisi 150.000.- lira, aynı dönemdeki girdileri dolayısıyla yüklendiği katma değer vergisi 50.000.- liradır. Bu şirkette Kara Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı'nın sermaye payı % 30'dur. Şirketin katma değer vergisi beyannamesiyle beyan ederek ödeyeceği dahili tevkifat şöyle hesaplanacaktır:

Örnek 2 _ Aynı şirketin söz konusu % 30 sermaye payına Kara Kuvvetleri Güçlendirme Vakfı yerine Kurumlar Vergisi Kanununun 8. maddesinin 16 numaralı bendinde sayılan kurumlardan T.C. Emekli Sandığı, Sosyal Sigortalar kurumu, Bağ-Kur gibi kanunla kurulan emekli sandıkları ile Ordu Yardımlaşma Kurumu ve 2983 sayılı Kanunla kurulan Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığının sahip bulunması halinde, bu ortakların hissesi oranında hesaplanan dahili tevkifatın yarısı düşüldükten sonra kalan kısım şirketce ödenmesi gereken dahili tevkifat miktarı olacaktır. Bu durumda kuruma ait dahili tevkifat şöyle hesaplanacaktır.

5. Cari Dönem İçinde Yapılan Vergi Tevkifatı ile Ödenen Dahili Tevkifatın Mahsubu:

Cari vergilendirme dönemi içinde elde edilen kurum kazanç ve iratlar üzerinden Gelir Vergisi Kanununun 94 (Bu maddenin 7 ve 8 numaralı bentlerine göre yapılan tevkifat hariç) ve Kurumlar Vergisi kanununun 24. maddelerine göre tevkif edilmiş bulunan vergiler; belgelenmek kaydıyla mükellefin ödeyeceği dahili tevkifat tutarından mahsup edilecektir.

Bu mahsubun yapılabilmesi için mükellefin kendisine yapılan ödemelerden gelir veya kurumlar vergisi tevkifatı yapan vergi sorumlusunun adı, soyadı varsa ünvanı, bağlı olduğu vergi dairesi ve hesap numarası ile yapılan ödemenin nev'i, tutarı ve tevkif edilen gelir veya kurumlar vergisini gösterir bir listeyi beyannamesine eklemesi gerekmektedir.

Tevkif edilen vergiler ödenmesi gereken dahili tevkifat tutarından aylık dönemler itibariyle mahsup edilecektir. Mahsup edilemeyen vergi bir sonraki döneme ait dahili tevkifattan mahsup edilmek üzere devrolunacaktır.

Mükelleflerin bu madde uyarınca yaptıkları dahili tevkifata ait ödemelerin toplamı, cari hesap dönemine ait kurumlar vergisi beyannamesi üzerinden hesaplanan kurumlar vergisinden mahsup edilir. Mahsubu gereken dahili tevkifatın hesaplanan kurumlar vergisinden fazla olması halinde, bu miktar mükellefe iade edilmeyip, müteakip dönemlere ilişkin olarak ödenmesi gereken dahili tevkifattan indirilecektir.

Dahili tevkifata ilişkin hükümler 1 Ocak 1986 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Bu nedenle, Aralık 1985 ayına ait olup Ocak 1986 ayı içinde verilen katma değer vergisi ve banka ve sigorta muameleleri vergisi beyannameleri üzerinden dahili tevkifat hesaplanmayacaktır.

Tasfiye ve iflas hallerinde de dahili tevkifat yapılmaya devam olunacaktır. Ancak, tasfiyesi sona eren kurumlarda, mükellefiyet de sona ereceğinden son tasfiye beyannamesinde hesaplanan kurumlar vergisinden mahsup edilememiş dahili tevkifatın bulunması halinde, bu miktar Kurumlar Vergisi Kanununun 44. maddesi hükmü çerçevesinde mükellefe iade edilecektir.

6. Kurumlarda Tevkifata Tabi Kazanç ve İratlar:

Dar mükellefiyete tabi kurumların Kurumlar Vergisi Kanununun 24. maddesinde belirtilen kazanç ve iratları, bu madde uyarınca kaynağında tevkif yoluyla vergilenmektedir.

Dar mükellef kurumların, söz konusu madde uyarınca tevkifata tabi tutulan kazanç ve iratlarına ilişkin işlemleri dahili tevkifata tabi olmayacaktır.

7. Özel Beyanname İle Beyan Edilen Kazançlar:

Dar mükellefiyete tabi kurumların Kurumlar Vergisi Kanununun 22. maddesi uyarınca beyanı gereken kazanç ve iratlarına ilişkin işlemleri dolayısıyla dahili tevkifat yapılmayacaktır. Çünkü söz konusu kazançlar 15 gün içinde beyan edilmekte ve tarh ve tahakkuk ettirilen vergi aynı sürede ödenmektedir.

8. Petrol Şirketleri:

21.2.1986 tarih e 86/10380 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile fona tabi olan akaryakıt dağıtım şirketleri ile petrol üreten rafinerilerde dahili tevkifatın, ödenecek katma değer vergisinden fon veya fonlar tutarının % 10'u düşüldükten sonra kalan miktar üzerinden hesaplanacağı hükme bağlanmıştır.

Buna göre, akaryakıt dağıtım şirketleri ile petrol üreten rafineriler, dahili tevkifatı hesaplarken ödenecek katma değer vergisinden Akaryakıt Fiat İstikrar Fonu ile Petrol ve Petrolle İlgili Faaliyetleri Düzenleme Fonu'nun % 10'unu düşecekler ve kalan miktar üzerinden Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesinin (B) fıkrasının (a) bendine göre dahili tevkifat tutarını hesaplayacaklardır.

9. Ticari Bilanço Karlarının En Az % 90'ı ve Daha Fazlası İştirak Kazançlarından Oluşan Kurumlarda Dahili Tevkifat:

21.2.1986 tarih ve 86/10380 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile ticari bilanço karlarının en az % 90'ı ve daha fazlası iştirak kazançlarından oluşan kurumların adlarına tarh ve tahakkuk ettirilen katma değer vergisinin % 10'u oranında dahili tevkifat yapacakları hükme bağlanmıştır.

Bilindiği gibi, iştirak kazançları, Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 39. maddesi hükmü uyarınca ticari bilanço karına dahil edilmemektedir. Mesela ticari faaliyette bulunmayıp faaliyetleri başka şirketlere iştirak etmek olan şirketlerin (saf holdingler gibi), kurumlar vergisi matrahını kanunen kabul edilmeyen giderler ile mevduat faizi gibi gelirler oluşturmaktadır.

Bu nedenle, ticari bilanço karlarının en az % 90'ı ve daha fazlası iştirak kazancından oluşan kurumlar, yukarıda açıklanan kararname hükmü gereğince, adlarına tarh ve tahakkuk ettirilen katma değer vergisinin % 10'u oranında dahili tevkifat yapacaklardır.

Yukarıda belirtilen "ticari bilanço karı" kurumun bir önceki yıla ait ticari bilanço karını ifade etmektedir.

10. Özel Finans Kurumları:

21.2.1986 tarih ve 86/10380 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile, özel finans kurumlarında, ödenmesi gereken katma değer vergisinden; kar ve zarara katılma hakkı veren hesaplarda toplanan fonların işletilmesinden doğan katma değer vergisinin kurum kazancını ilgilendirmeyen kısmının düşülmesinden sonra kalan katma değer vergisi üzerinden dahili tevkifatın hesaplanacağı hükme bağlanmıştır.

Bilindiği gibi, özel finans kurumlarında, katılma hesaplarında toplanan fonların kullanımlarından sağlanan karların % 20'lik kısmı finans kurumunun hesaplarına, % 80'i ise, doğrudan kar ve zarara katılma hesaplarına intikal ettirilmektedir.

Yukarıda açıklanan Bakanlar Kurulu kararı gereğince; özeI fınans kurumlarında dahili tevkifat, ödenmesi gereken katma değer vergisinden, kar zarara katılma hakkı veren hesaplarda toplanan fonların işletilmesinden doğan katma değer vergisinin kurum kazancını ilgilendirmeyen kısmının düşülmesinden sonra kalan katma değer vergisi üzerinden hesaplanacak ve katma değer vergisi beyannamesi ile beyan edilerek ödenecektir.

11. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisine Tabi Olan Kurumlar Vergisi Mükelleflerinde Dahili Tevkifat:

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 3239 sayılı kanunla değişik 94. maddesinin (B) fıkrasının (b) bendinde, banka ve sigorta muameleleri vergisine tabi olanların adlarına tarh ve tahakkuk ettirilen banka ve sigorta muameleleri vergisi üzerinden dahili tevkifat yapmaları öngörülmüştür.

21.2.1986 tarih ve 86/10380 sayılı Bakanlar Kurulu kararı gereğince:

Banka ve sigorta muameleleri vergisine tabi olan Kurumlar Vergisi mükellefleri adlarına tarh ve tahakkuk ettirilen banka ve sigorta muameleleri vergisinin;

1.1.1986-31.3.1986 dönemi için % 20'si,

1.4.1986-30.6.1986 dönemi için % 30'u,

1.7.1986-30.9.1986 dönemi için % 40'ı

1.10.1986 tarihinden (bu tarih dahil) sonraki dönemler için % 50'si,

oranında dahili tevkifat hesaplayarak, banka ve sigorta muameleleri vergisi beyannamesi ile beyan edecekler ve beyanname verme süresi içinde banka ve sigorta muameleleri vergisi ile birlikte önleyeceklerdir.

Ancak birden fazla ilde şubesi veya şubeleri bulunan bankalarda dahili tevkifat, genel merkezleri tarafından beyan edilerek ödenecektir. Banka şubeleri her vergilendirme dönemi itibariyle beyan ettikleri banka ve sigorta muameleleri vergisi tutarlarını genel merkezlerine bildireceklerdir. Banka genel merkezi, şubelerinden aldığı bu bilgilere göre tüm şubelerin beyan ettiği banka ve sigorta muameleri vergisi toplamı üzerinden dahili tevkifatı hesaplayacak ve banka ve sigorta muameleleri vergisi beyannamesi i1e kurumlar vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesine banka ve sigorta muameleleri vergisinin ödeme süresi içinde ödeyecektir.

Sigorta muamelelerinde ise; sigorta istihsali dolayısıyla alınan komisyon bedeli, sigorta şirketi ile acentası veya acentaları (sigorta prodüktörleri dahil) arasında paylaşılmaktadır. Bu nedenle banka ve sigorta muameleleri vergisi üzerinden ödenen dahili tevkifat, sigorta şirketi ile acentanın "komisyon"dan aldıkları pay nedeniyle ödeyecekleri dahili tevkifatı da kapsamaktadır.

Buna göre, banka ve sigorta muameleleri vergisi üzerinden ödenen dahili tevkifat; sigorta şirketi ile acentesi tarafından "komisyon"dan aldıkları pay oranında ödenmiş dahili tevkifat olup, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden, aldıkları paylar oranında ayrı ayrı mahsup edilecektir.

12. İhracat Teslimlerinde Dahili Tevkifat:

Bilindiği üzere, Katma Değer Vergisi kanununun "Mal ve hizmet ihracatı" başlığı altındaki 11. maddesinde;

_ İhracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler,

_ Yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetler.

Katma değer vergisinden istisna edilmiştir.

Buna göre, mal ve hizmet ihraacatı faaliyetinde bulunan kurumlar vergisi mükellefleri Gelir Vergisi Kanununun 94 maddesinin (B) fıkrasının "d" hükmü çerçevesinde mütalaa edileceklerdir.

Diğer taraftan 21.2.1986 tarih ve 86/10380 sayılı Bakanlar Kurulu Kararında Kurumlar vergisi mükelleflerinin Katma Değer Vergisi Kanununa göre ihracat sayılan işlemleri ile ihraç edilmek kaydıyla ihracatçılara yaptıkları mal teslimlerine ilişkin dahili tevkifat oranı (0) olarak belirlenmiştir.

Bu hüküm çerçevesinde, Kurumlar vergisi mükellefleri, Katma Değer Vergisi Kanununa göre ihracat sayılan işlemleri ile ihraç edilmek kaydıyla ihracatçılara yaptıkları mal teslimleri dolayısıyla dahili tevkifat hesaplamayacaklardır.

İhracatçıya ihraç kaydı ile yapılan mal teslimlerinde, ihracatçının kurumlar vergisi mükellefi olması gerekmemektedir. İhracatçı gelir vergisi mükellefi de olabilir. Ancak, ihracatçıya ihraç kaydıyla mal teslim edenin kurumlar vergisi mükellefi olması zorunludur. Bu kişinin gelir vergisi mükellefi olması halinde ise, bu teslimler dolayısıyla dahili tevkifat ödenecektir.

Öte yandan gerek doğrudan ihracat yapan, gerekse ihracatçı kuruluşlar aracılığıyla ihracatı gerçekleştiren kurumlar vergisi mükelleflerinin aynı zamanda yurt içinde mal ve hizmet teslimlerinin de olması halinde, sadece ihracata ilişkin işlemleri dolayısıyla dahili tevkifat hesaplanmayacaktır. Mükelleflerin yurt içinde yaptıkları mal teslimleri ve hizmet ifaları ise dahili tevkifata tabi olup, bu işlemleri nedeniyle Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesinin (B) fıkrasının ilgili bölümlerindeki esaslara göre dahili tevkifatın hesaplanacağı tabiidir.

Ancak, bu mükelleflerin mal alışlarına ilişkin faturalarda görülen katma değer vergisi; ihraç edilen, ihraç edilmek kaydıyla ihracatçıya teslim edilen veya yurt içinde satılan mallara ait bulunabilir.

Bu durumda mükellefler dahili tevkifatın hesaplanmasında aşağıdaki örneğe uygun olarak hareket edeceklerdir.

(X) Anonim Şirketinin bir aylık vergilendirme dönemine ilişkin mal ve hizmet işlemleri şöyledir.

Ancak, örneğimizdeki mükellef toplam satışlarının % 50'sini ihracat kaydıyla gerçekleştirdiğinden, bu orana isabet eden ödenmesi gereken katma değer vergisinin dahili tevkifat matrahından indirilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla örneğimizde dahili tevkifat matrahı 60.000 x % 50 = 30.000.-TL. olmaktadır.

Mükelleflerin dahili tevkifatlarının; ödenmesi gereken katma değer vergisi miktarı üzerinden veya katma değer vergisine özel matrah şekilleri ile tabi tutulan mallarla temel gıda maddelerinin alış ve satış bedeli arasındaki farkı üzerinden hesaplanması sonucu değiştirmeyecek ve aynı yöntemle hesaplanacaktır. Mükellefin ihracatçı olması halinde de aynı şekilde işlem yapılacaktır.

13. Uluslararası Taşıma İşleri Yapan Dar Mükellef Kurumlarda Dahili Tevkifat:

21.2.1986 tarih ve 86/10380 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı gereğince Türkiye ile yabancı ülkeler arasında taşıma işleri yapan ve yıllık beyanname veren dar mükellefiyete tabi yabancı ulaştırma kurumlarının, Kurumlar Vergisi Kanununun 19. maddesine göre tesbit edilen ve Türkiye'de elde edilmiş sayılan hasılatları üzerinden;

a) Deniz taşımacılığında % 3,

b) Kara taşımacılığında % 2,

c) Hava taşımacılığında % 1,

oranında dahili tevkifat yapmaları ve ertesi ayın 25. günü akşamına kadar katma değer vergisi beyannamesi ile bağlı oldukları vergi dairesine beyan ederek, aynı sürede ödemeleri gerekmektedir.

Söz konusu taşımacılık dolayısıyla özel beyanname veren dar mükellefiyete tabi yabancı ulaştırma kurumları dahili tevkifat yapmayacaklardır.

ÖRNEK:

(X) Dar mükellefiyete tabi deniz ulaştırma kurumu, Türk limanlarından yabancı ülke limanlarına muntazam seferler yaparak mal taşımaktadır. Bu taşımacılıktan elde ettiği navlun hasılatını yıllık beyanname ile beyan etmektedir.

14. Uluslararası Taşıma İşleri Yapan Tam Mükellef Kurumlarda Dahili Tevkifat:

27.2.1986 gün ve 86/10415 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı gereğince; Türkiye ile yabancı ülkeler arasında döviz karşılığı taşımacılık yapan tam mükellefiyete tabi kurumlar vergisi mükelleflerinin bu taşımacılık faaliyetleri karşılığında aldıkları taşıma bedellerinde dahili tevkifat oranının sıfır (0) olduğu hükme bağlanmıştır. Ancak bu mükelleflerin aynı zamanda yurt içi taşımacılık faaliyetlerinin de bulunması halinde, sadece yurtiçi taşımacılık işlemleri dolayısıyla dahili tevkifat yapacaklardır. Yurt içi taşımacılık faaliyeti katma değer vergisine tabi bulunduğundan; dahili tevkifat, 21.2.1986 tarih ve 86/10380 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının (a) bendine göre ödenmesi gereken katma değer vergisinin:

1.1.1986 - 31.3.1986 dönemi için % 20'si,

1.4.1986 - 30.6.1986 dönemi için % 30'u

1.7.1986 - 30.9.1986 dönemi için % 40'ı,

1.10.1986 tarihinden (Bu tarih dahil) sonraki dönemler için % 50'si,

oranında hesaplanacaktır.

Türkiye ile yabancı ülkeler arasında Türk lirası karşılığında taşıma işi yapan kurumlarda, bu taşımacılık dolayısıyla kurumlar vergisi matrahı oluştuğundan, dahili tevkifat yapacaklardır. Bu kurumlarda dahili tevkifat, taşıma bedeline 21.2.1986 tarih ve 86/10380 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının "d" fıkrasında belirlenen oranlar (ilk üç ay için % 0,5, ikinci üç ay için % 1, üçüncü üç aylık dönem için % 1,5 ve 1.10.1986 tarihinden sonraki dönemler için % 2) uygulanmak suretiyle yapılacaktır.

Bu işleri yanında yurt içi taşıma faaliyeti de bulunan mükelleflerin dahili tevkifatı; işlemlerinin türü itibariyle ayrı ayrı olmak üzere yukarıda açıklanan esaslara göre yapılacaktır.

15. Turizm Müesseselerinde Dahili Tevkifat:

27.2.1986 gün ve 86/10415 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına göre; Kurumlar Vergisi Kanununun 8. maddesinin 10 numaralı bendi hükmü uyarınca istisnadan yararlanan kurumlar, istisnanın uygulanmasında esas alınan döviz gelirlerinin elde edilmesine yönelik işlemleri üzerinden dahili tevkifat hesaplamayacaklardır.

Bilindiği üzere, Kurumlar Vergisi Kanununun sözü edilen maddesindeki istisnadan Turizm Endüstrisinin Teşvik Kanunu hükümleri dairesinde "Turizm Müessesesi Belgesi" veya 1618 sayılı Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu gereğince "Seyahat Acentaları İşletme Belgesi" almış olan kurumlar yararlanmaktadır.

Ayrıca, elde edilen dövizleri bizzat bozdurmayan ve dövizi sağlayan müessese veya acentadan doğrudan doğruya pay alan belge sahibi turizm müesseseleri de bu istisnadan aldıkları pay oranında yararlanmaktadırlar.

Bu kurumların herhangi bir vergilendirme döneminde ödemeleri gereken katma değer vergisinden; toplam hasılatın Kurumlar Vergisi Kanununun 8. maddesinin 10 numaralı bendi kapsamında mutalaa edilen hasılata oranlamak suretiyle bulunacak pay düşüldükten sonra geriye kalan tutar üzerinden dahili tevkifat hesaplanacaktır.

ÖRNEK:

(X) Anonim şirketinin Temmuz 1986 ayı iş hasılatı 20.000.000.-lira olup, bu tutar üzerinden 2.000.000.- lira katma değer vergisi hesaplanmıştır. İndirebileceği katma değer vergisi tutarı ise 1.000.000.-liradır. Ancak, kurum iş hasılatının % 30'unu turizm acentalarına ifa ettiği hizmetler karşılığı elde etmiştir.

Bu duruma göre, dahili tevkifat, şöyle hesaplanacaktır.

Yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinde istihkaklardan % 5 oranında yapılan stopaj ödendiği tevsik edilmek kaydıyla, ödenmesi gereken dahili tevkifattan mahsup edilecektir. Mahsup aylar itibariyle verilen katma değer vergisi beyannamesinde yapılacaktır.

Bilindiği gibi, yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinde kazanç, işin bittiği yılın kazancı olarak beyan edilmektedir. Kurumlar Vergisi Kanununun 44. maddesinde, beyannamede gösterilen kazançlardan bu Kanuna ve Gelir Vergisi Kanununa göre tevkif yoluyla kesilmiş olan vergilerin beyanname üzerinden hesaplanan kurumlar vergisinden mahsup edileceği hükme bağlanmıştır.

Yıllara yaygın inşaat işleri ile iştigal eden kurumlarda, işin bitiminde verilen kurumlar vergisi beyannamesinde mahsup edilemeyen dahili tevkifat, müteakip dönemlere ilişkin olarak yapılması gereken dahili tevkifata mahsup edilecektir. Ancak beyannamede gösterilen söz konusu inşaat işlerine ait kazançlardan daha önce % 5 oranında kesilmiş ve ödenmiş bulunan vergilerin kurumlar vergisini aşan kısmı, Kurumlar Vergisi Kanununun 44. maddesindeki esaslar çerçevesinde mükellefe iade edilecektir.

ÖRNEK 1:

(X) Anonim şirketinin kurumlar vergisi beyannamesinde:

Kurum, hesapladığı kurumlar vergisinden öncelikle dahili tevkifat tutarını daha sonra kalan miktar üzerinden gelir (stopaj) vergisi tutarını mahsup edecektir. Mahsup edilemeyen gelir (stopaj) vergisi tutarı (Örnekte 1.000.000.- Liradır) Kurumlar Vergisi Kanununun 44. maddesi hükümleri çerçevesinde kuruma iade edilecektir.

ÖRNEK 2:

Bu örnekteki kurum, kurumlar vergisinden mahsup edemediği toplam (3.000.000.-) üç milyon TL. tutarındaki gelir (stopaj) Vergisini Kurumlar vergisi Kanununun 44. maddesi çerçevesinde geri alacaktır. Dahili tevkifat (2.000.000.-TL.) ise mahsup imkanı bulunmadığından, sonraki dönemlerin dahili tevkifatından mahsup edilmek üzere devrolunacaktır.

Bu tebliğde belirtilmeyen diğer hususlar hakkında, 148 Seri No.'lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin ilgili bölümlerinde yapılan açıklamalar, kurumlar vergisi mükellefleri için de aynen geçerlidir.

17. Külçe Altın Satımında Dahili Tevkifat:

Katma değer vergisinden muaf olan külçe altın teslimleri dolayısıyla dahili tevkifat, külçe altının teslim bedeli üzerinden 21.2.1986 tarih ve 86/10380 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 1. maddesinin "diğerleri" başlığı altındaki "d" fıkrasında belirlenen oranlar uygulanmak suretiyle hesaplanacaktır.

Öte yandan, altından mamül veya altın ihtiva eden ziynet eşyaları ile sikke altınların teslim ve ithali katma değer vergisi konusuna girdiğinden, bu işlemleri yapan mükelleflerin ödeyecekleri dahili tevkifatın da mükellefin ödeyeceği katma değer vergisi üzerinden 21.2.1986 tarih e 86/10380 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 1. maddesinin "a" fıkrasına göre hesaplanacağı tabiidir.

18. 31.12.1985 Tarihi İtibariyle Envanterde Yer Alan Mallar:

Katma değer vergisine özel matrah şekilleri ile tabi tutulan mallarla temel gıda maddelerinin satışını yapan mükelleflerden, 31.12.1985 tarihi itibariyle envanterlerinde yer alan ve katma değer vergisine özel matrah şekilleri ile tabi tutulan mallar ile temel gıda maddelerini 1986 yılı Ocak veya şubat ayları alışlarına dahil etmemiş bulunanlar, isterlerse bir defaya mahsus olmak üzere, söz konusu malları Mart ayı alışlarına dahil edebilirler.

Tebliğ olunur.

Kurumlar Vergisi Kanununa eklenen mükerrer 40. madde hükmüyle dahili tevkifat esası düzenlenmiş bulunmaktadır. Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesinde yer alan dahili tevkifat ile ilgili hükümler kurumlar vergisi mükellefleri için de uygulanacaktır.

1. Kurumlar Vergisine Tabi Olanlarda Dahili Tevkifat:

Kurumlar Vergisi Kanuunun 1. maddesinde yazılı bulunan sermaye şirketleri (Anonim, Limited ve eshamlı komandit şirketler), kooperatifler, iktisadi kamu müesseleri. dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler ile iş ortaklıkları dahili tevkifata tabidir.

2. Kurumlar Vergisinden Muaf Olanlarda Dahili Tevkifat:

Kurumlar Vergisi Kanununun 1. maddesinde sayılan kurumlardan olmakla beraber özel kanunlarına veya Kurumlar Vergisi Kanununun 7. maddesine göre kurumlar vergisinden muaf bulunan kurumlar, dahili tevkıfat yapmayacaklardır. Ancak bunlardan muafıyet şartlarını kaybedenler, kurumlar vergisi mükellefı olduğu tarihten itibaren, dahili tevkifat yapmakla dar mükellef olacaklardır.

Örnek: Kurumlar Vergisi Kanununun 7/16. maddesinde yer alan muafiyet şartlarına haiz bir kooperatif için bu şartların ihlal edildiği tarihte, kurumlar vergisi muafiyeti sona ermiş olacaktır. Dolayısıyla bu durumdaki bir kurum şartların ihlal edildiği tarihden itibaren dahili tevkifat yapmak zorundadır.

Kurumlar Vergisi Kanununun sözü edilen 7. maddesi uyarınca, tekel mevzuuna ait faaliyetlerine münhasır olmak üzere tekel işletmeleri, kurumlar vergisinden muaf tutulmuştur. Bu muafiyetten yararlanan tekel işletmeleri dahili tevkifat yapmayacaklardır. Ancak tekel işletmeleri, tekel konusu dışında kalan faaliyetleri dolayısıyle dahili tevkifata tabi olacaktır.

Diğer taraftan, Kurumlar Vergisi Kanununun 8. maddesinin sadece 15 numaralı bendi uyarınca kazançları, kurumlar vergisinden istisna edilen tesisleri işleten kurumlar, bu işletmelerine ilişkin işlemleri dolayısıyla dahili tevkifat yapmayacaklardır.

3. Eshamlı Komandit şirketlerde Dahili Tevkifat:

Eshamlı komandit şirketlerin beyan edecekleri ve ödeyecekleri dahili tevkifat; komandite ortağa ait dahili tevkifat tutarını da ihtiva etmiş olacaktır. Komandite ortağın kar payı oranında hesaplanan dahili tevkifat düşüldükten sonra, kalan kısım şirkete ait dahili tevkifat miktarı olup, Kurumlar Vergisi beyannamesinde şirket bu miktarı mahsup edecektir. Mahsup işlemi kurumlar vergisi beyannamesinde yapılacaktır.

Örnek: (X) Eshamlı Komandit şirketinin 1986 yılı içinde ödediği dahili tevkifat tutarı 300.000.liradır. (Y) Komandite ortak, şirketin % 40 hissesine sahiptir. şirketin Nisan 1987 ayı içinde vereceği kurumlar Vergisi beyannamesinde mahsup edeceği dahili tevkifat şöyle olacaktır.

Kurum için hesaplanan 180.000.lira tutarındaki dahili tevkifat, bu kurumun ödemesi gereken kurumlar vergisinden mahsup edilecektir.

(Kurumlar Vergisi beyannamesinde yapılacaktır.)

4. Vakıflar ve Kanunla Kurulan Emekli ve Yardım Sandıkları:

Kurumlar Vergisi Kanununun 8. maddesinin 11 numaralı bendiyle, safi kurum kazancından, gelirlerinin tamamını Türk Silahlı Kuvvetlerini güçlendirmeye tahsis eden vakıflardan Bakanlar Kurulunca vergi muafiyetini tanınanlara, sermayeye iştirak nispetinde ödenecek miktarlar kurumlar vergisinden istisna edilmiştir. Öte yandan kurumlar vergisinden istisna edilen söz konusu kar payları, Gelir Vergisi Kanununun 94/8. maddesine göre gelir vergisi tevkifatına tabi tutulmamaktadır. Dolayısıyla söz konusu kar payları, bu tür vakıflara vergisiz olarak intikal ettirilmekte ve bu vakıflar kurumlar vergisi mükellefi olmadıklarından vakıf bünyesinde de vergilenmemektedir.

Bu tür ortağı bulunan kurumlarda, vakıf ortağın sermayeye iştirak payı oranında hesaplanan dahili tevkifat düşüldükten sonra kalan kısım şirkete ait dahili tevkifat sayılacak ve bu miktar vergi dairesine yatırılacaktır. Ancak bu mahsup, anılan vakıfların en az % 30 oranında ortak oldukları şirketlerde uygulanacaktır. Mahsup işlemi, dönem içinde dahili tevkifatın beyan edildiği katma değer vergisi veya banka ve sigorta muameleleri vergisi beyannameleri üzerinde yapılacaktır.

Örnek 1 _ (X) Anonim şirketinin 1986 Şubat ayında satışları üzerinden hesapladığı katma değer vergisi 150.000.- lira, aynı dönemdeki girdileri dolayısıyla yüklendiği katma değer vergisi 50.000.- liradır. Bu şirkette Kara Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı'nın sermaye payı % 30'dur. Şirketin katma değer vergisi beyannamesiyle beyan ederek ödeyeceği dahili tevkifat şöyle hesaplanacaktır:

Örnek 2 _ Aynı şirketin söz konusu % 30 sermaye payına Kara Kuvvetleri Güçlendirme Vakfı yerine Kurumlar Vergisi Kanununun 8. maddesinin 16 numaralı bendinde sayılan kurumlardan T.C. Emekli Sandığı, Sosyal Sigortalar kurumu, Bağ-Kur gibi kanunla kurulan emekli sandıkları ile Ordu Yardımlaşma Kurumu ve 2983 sayılı Kanunla kurulan Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığının sahip bulunması halinde, bu ortakların hissesi oranında hesaplanan dahili tevkifatın yarısı düşüldükten sonra kalan kısım şirketce ödenmesi gereken dahili tevkifat miktarı olacaktır. Bu durumda kuruma ait dahili tevkifat şöyle hesaplanacaktır.

5. Cari Dönem İçinde Yapılan Vergi Tevkifatı ile Ödenen Dahili Tevkifatın Mahsubu:

Cari vergilendirme dönemi içinde elde edilen kurum kazanç ve iratlar üzerinden Gelir Vergisi Kanununun 94 (Bu maddenin 7 ve 8 numaralı bentlerine göre yapılan tevkifat hariç) ve Kurumlar Vergisi kanununun 24. maddelerine göre tevkif edilmiş bulunan vergiler; belgelenmek kaydıyla mükellefin ödeyeceği dahili tevkifat tutarından mahsup edilecektir.

Bu mahsubun yapılabilmesi için mükellefin kendisine yapılan ödemelerden gelir veya kurumlar vergisi tevkifatı yapan vergi sorumlusunun adı, soyadı varsa ünvanı, bağlı olduğu vergi dairesi ve hesap numarası ile yapılan ödemenin nev'i, tutarı ve tevkif edilen gelir veya kurumlar vergisini gösterir bir listeyi beyannamesine eklemesi gerekmektedir.

Tevkif edilen vergiler ödenmesi gereken dahili tevkifat tutarından aylık dönemler itibariyle mahsup edilecektir. Mahsup edilemeyen vergi bir sonraki döneme ait dahili tevkifattan mahsup edilmek üzere devrolunacaktır.

Mükelleflerin bu madde uyarınca yaptıkları dahili tevkifata ait ödemelerin toplamı, cari hesap dönemine ait kurumlar vergisi beyannamesi üzerinden hesaplanan kurumlar vergisinden mahsup edilir. Mahsubu gereken dahili tevkifatın hesaplanan kurumlar vergisinden fazla olması halinde, bu miktar mükellefe iade edilmeyip, müteakip dönemlere ilişkin olarak ödenmesi gereken dahili tevkifattan indirilecektir.

Dahili tevkifata ilişkin hükümler 1 Ocak 1986 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Bu nedenle, Aralık 1985 ayına ait olup Ocak 1986 ayı içinde verilen katma değer vergisi ve banka ve sigorta muameleleri vergisi beyannameleri üzerinden dahili tevkifat hesaplanmayacaktır.

Tasfiye ve iflas hallerinde de dahili tevkifat yapılmaya devam olunacaktır. Ancak, tasfiyesi sona eren kurumlarda, mükellefiyet de sona ereceğinden son tasfiye beyannamesinde hesaplanan kurumlar vergisinden mahsup edilememiş dahili tevkifatın bulunması halinde, bu miktar Kurumlar Vergisi Kanununun 44. maddesi hükmü çerçevesinde mükellefe iade edilecektir.

6. Kurumlarda Tevkifata Tabi Kazanç ve İratlar:

Dar mükellefiyete tabi kurumların Kurumlar Vergisi Kanununun 24. maddesinde belirtilen kazanç ve iratları, bu madde uyarınca kaynağında tevkif yoluyla vergilenmektedir.

Dar mükellef kurumların, söz konusu madde uyarınca tevkifata tabi tutulan kazanç ve iratlarına ilişkin işlemleri dahili tevkifata tabi olmayacaktır.

7. Özel Beyanname İle Beyan Edilen Kazançlar:

Dar mükellefiyete tabi kurumların Kurumlar Vergisi Kanununun 22. maddesi uyarınca beyanı gereken kazanç ve iratlarına ilişkin işlemleri dolayısıyla dahili tevkifat yapılmayacaktır. Çünkü söz konusu kazançlar 15 gün içinde beyan edilmekte ve tarh ve tahakkuk ettirilen vergi aynı sürede ödenmektedir.

8. Petrol Şirketleri:

21.2.1986 tarih e 86/10380 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile fona tabi olan akaryakıt dağıtım şirketleri ile petrol üreten rafinerilerde dahili tevkifatın, ödenecek katma değer vergisinden fon veya fonlar tutarının % 10'u düşüldükten sonra kalan miktar üzerinden hesaplanacağı hükme bağlanmıştır.

Buna göre, akaryakıt dağıtım şirketleri ile petrol üreten rafineriler, dahili tevkifatı hesaplarken ödenecek katma değer vergisinden Akaryakıt Fiat İstikrar Fonu ile Petrol ve Petrolle İlgili Faaliyetleri Düzenleme Fonu'nun % 10'unu düşecekler ve kalan miktar üzerinden Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesinin (B) fıkrasının (a) bendine göre dahili tevkifat tutarını hesaplayacaklardır.

9. Ticari Bilanço Karlarının En Az % 90'ı ve Daha Fazlası İştirak Kazançlarından Oluşan Kurumlarda Dahili Tevkifat:

21.2.1986 tarih ve 86/10380 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile ticari bilanço karlarının en az % 90'ı ve daha fazlası iştirak kazançlarından oluşan kurumların adlarına tarh ve tahakkuk ettirilen katma değer vergisinin % 10'u oranında dahili tevkifat yapacakları hükme bağlanmıştır.

Bilindiği gibi, iştirak kazançları, Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 39. maddesi hükmü uyarınca ticari bilanço karına dahil edilmemektedir. Mesela ticari faaliyette bulunmayıp faaliyetleri başka şirketlere iştirak etmek olan şirketlerin (saf holdingler gibi), kurumlar vergisi matrahını kanunen kabul edilmeyen giderler ile mevduat faizi gibi gelirler oluşturmaktadır.

Bu nedenle, ticari bilanço karlarının en az % 90'ı ve daha fazlası iştirak kazancından oluşan kurumlar, yukarıda açıklanan kararname hükmü gereğince, adlarına tarh ve tahakkuk ettirilen katma değer vergisinin % 10'u oranında dahili tevkifat yapacaklardır.

Yukarıda belirtilen "ticari bilanço karı" kurumun bir önceki yıla ait ticari bilanço karını ifade etmektedir.

10. Özel Finans Kurumları:

21.2.1986 tarih ve 86/10380 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile, özel finans kurumlarında, ödenmesi gereken katma değer vergisinden; kar ve zarara katılma hakkı veren hesaplarda toplanan fonların işletilmesinden doğan katma değer vergisinin kurum kazancını ilgilendirmeyen kısmının düşülmesinden sonra kalan katma değer vergisi üzerinden dahili tevkifatın hesaplanacağı hükme bağlanmıştır.

Bilindiği gibi, özel finans kurumlarında, katılma hesaplarında toplanan fonların kullanımlarından sağlanan karların % 20'lik kısmı finans kurumunun hesaplarına, % 80'i ise, doğrudan kar ve zarara katılma hesaplarına intikal ettirilmektedir.

Yukarıda açıklanan Bakanlar Kurulu kararı gereğince; özeI fınans kurumlarında dahili tevkifat, ödenmesi gereken katma değer vergisinden, kar zarara katılma hakkı veren hesaplarda toplanan fonların işletilmesinden doğan katma değer vergisinin kurum kazancını ilgilendirmeyen kısmının düşülmesinden sonra kalan katma değer vergisi üzerinden hesaplanacak ve katma değer vergisi beyannamesi ile beyan edilerek ödenecektir.

11. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisine Tabi Olan Kurumlar Vergisi Mükelleflerinde Dahili Tevkifat:

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 3239 sayılı kanunla değişik 94. maddesinin (B) fıkrasının (b) bendinde, banka ve sigorta muameleleri vergisine tabi olanların adlarına tarh ve tahakkuk ettirilen banka ve sigorta muameleleri vergisi üzerinden dahili tevkifat yapmaları öngörülmüştür.

21.2.1986 tarih ve 86/10380 sayılı Bakanlar Kurulu kararı gereğince:

Banka ve sigorta muameleleri vergisine tabi olan Kurumlar Vergisi mükellefleri adlarına tarh ve tahakkuk ettirilen banka ve sigorta muameleleri vergisinin;

1.1.1986-31.3.1986 dönemi için % 20'si,

1.4.1986-30.6.1986 dönemi için % 30'u,

1.7.1986-30.9.1986 dönemi için % 40'ı

1.10.1986 tarihinden (bu tarih dahil) sonraki dönemler için % 50'si,

oranında dahili tevkifat hesaplayarak, banka ve sigorta muameleleri vergisi beyannamesi ile beyan edecekler ve beyanname verme süresi içinde banka ve sigorta muameleleri vergisi ile birlikte önleyeceklerdir.

Ancak birden fazla ilde şubesi veya şubeleri bulunan bankalarda dahili tevkifat, genel merkezleri tarafından beyan edilerek ödenecektir. Banka şubeleri her vergilendirme dönemi itibariyle beyan ettikleri banka ve sigorta muameleleri vergisi tutarlarını genel merkezlerine bildireceklerdir. Banka genel merkezi, şubelerinden aldığı bu bilgilere göre tüm şubelerin beyan ettiği banka ve sigorta muameleri vergisi toplamı üzerinden dahili tevkifatı hesaplayacak ve banka ve sigorta muameleleri vergisi beyannamesi i1e kurumlar vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesine banka ve sigorta muameleleri vergisinin ödeme süresi içinde ödeyecektir.

Sigorta muamelelerinde ise; sigorta istihsali dolayısıyla alınan komisyon bedeli, sigorta şirketi ile acentası veya acentaları (sigorta prodüktörleri dahil) arasında paylaşılmaktadır. Bu nedenle banka ve sigorta muameleleri vergisi üzerinden ödenen dahili tevkifat, sigorta şirketi ile acentanın "komisyon"dan aldıkları pay nedeniyle ödeyecekleri dahili tevkifatı da kapsamaktadır.

Buna göre, banka ve sigorta muameleleri vergisi üzerinden ödenen dahili tevkifat; sigorta şirketi ile acentesi tarafından "komisyon"dan aldıkları pay oranında ödenmiş dahili tevkifat olup, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden, aldıkları paylar oranında ayrı ayrı mahsup edilecektir.

12. İhracat Teslimlerinde Dahili Tevkifat:

Bilindiği üzere, Katma Değer Vergisi kanununun "Mal ve hizmet ihracatı" başlığı altındaki 11. maddesinde;

_ İhracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler,

_ Yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetler.

Katma değer vergisinden istisna edilmiştir.

Buna göre, mal ve hizmet ihraacatı faaliyetinde bulunan kurumlar vergisi mükellefleri Gelir Vergisi Kanununun 94 maddesinin (B) fıkrasının "d" hükmü çerçevesinde mütalaa edileceklerdir.

Diğer taraftan 21.2.1986 tarih ve 86/10380 sayılı Bakanlar Kurulu Kararında Kurumlar vergisi mükelleflerinin Katma Değer Vergisi Kanununa göre ihracat sayılan işlemleri ile ihraç edilmek kaydıyla ihracatçılara yaptıkları mal teslimlerine ilişkin dahili tevkifat oranı (0) olarak belirlenmiştir.

Bu hüküm çerçevesinde, Kurumlar vergisi mükellefleri, Katma Değer Vergisi Kanununa göre ihracat sayılan işlemleri ile ihraç edilmek kaydıyla ihracatçılara yaptıkları mal teslimleri dolayısıyla dahili tevkifat hesaplamayacaklardır.

İhracatçıya ihraç kaydı ile yapılan mal teslimlerinde, ihracatçının kurumlar vergisi mükellefi olması gerekmemektedir. İhracatçı gelir vergisi mükellefi de olabilir. Ancak, ihracatçıya ihraç kaydıyla mal teslim edenin kurumlar vergisi mükellefi olması zorunludur. Bu kişinin gelir vergisi mükellefi olması halinde ise, bu teslimler dolayısıyla dahili tevkifat ödenecektir.

Öte yandan gerek doğrudan ihracat yapan, gerekse ihracatçı kuruluşlar aracılığıyla ihracatı gerçekleştiren kurumlar vergisi mükelleflerinin aynı zamanda yurt içinde mal ve hizmet teslimlerinin de olması halinde, sadece ihracata ilişkin işlemleri dolayısıyla dahili tevkifat hesaplanmayacaktır. Mükelleflerin yurt içinde yaptıkları mal teslimleri ve hizmet ifaları ise dahili tevkifata tabi olup, bu işlemleri nedeniyle Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesinin (B) fıkrasının ilgili bölümlerindeki esaslara göre dahili tevkifatın hesaplanacağı tabiidir.

Ancak, bu mükelleflerin mal alışlarına ilişkin faturalarda görülen katma değer vergisi; ihraç edilen, ihraç edilmek kaydıyla ihracatçıya teslim edilen veya yurt içinde satılan mallara ait bulunabilir.

Bu durumda mükellefler dahili tevkifatın hesaplanmasında aşağıdaki örneğe uygun olarak hareket edeceklerdir.

(X) Anonim Şirketinin bir aylık vergilendirme dönemine ilişkin mal ve hizmet işlemleri şöyledir.

Ancak, örneğimizdeki mükellef toplam satışlarının % 50'sini ihracat kaydıyla gerçekleştirdiğinden, bu orana isabet eden ödenmesi gereken katma değer vergisinin dahili tevkifat matrahından indirilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla örneğimizde dahili tevkifat matrahı 60.000 x % 50 = 30.000.-TL. olmaktadır.

Mükelleflerin dahili tevkifatlarının; ödenmesi gereken katma değer vergisi miktarı üzerinden veya katma değer vergisine özel matrah şekilleri ile tabi tutulan mallarla temel gıda maddelerinin alış ve satış bedeli arasındaki farkı üzerinden hesaplanması sonucu değiştirmeyecek ve aynı yöntemle hesaplanacaktır. Mükellefin ihracatçı olması halinde de aynı şekilde işlem yapılacaktır.

13. Uluslararası Taşıma İşleri Yapan Dar Mükellef Kurumlarda Dahili Tevkifat:

21.2.1986 tarih ve 86/10380 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı gereğince Türkiye ile yabancı ülkeler arasında taşıma işleri yapan ve yıllık beyanname veren dar mükellefiyete tabi yabancı ulaştırma kurumlarının, Kurumlar Vergisi Kanununun 19. maddesine göre tesbit edilen ve Türkiye'de elde edilmiş sayılan hasılatları üzerinden;

a) Deniz taşımacılığında % 3,

b) Kara taşımacılığında % 2,

c) Hava taşımacılığında % 1,

oranında dahili tevkifat yapmaları ve ertesi ayın 25. günü akşamına kadar katma değer vergisi beyannamesi ile bağlı oldukları vergi dairesine beyan ederek, aynı sürede ödemeleri gerekmektedir.

Söz konusu taşımacılık dolayısıyla özel beyanname veren dar mükellefiyete tabi yabancı ulaştırma kurumları dahili tevkifat yapmayacaklardır.

ÖRNEK:

(X) Dar mükellefiyete tabi deniz ulaştırma kurumu, Türk limanlarından yabancı ülke limanlarına muntazam seferler yaparak mal taşımaktadır. Bu taşımacılıktan elde ettiği navlun hasılatını yıllık beyanname ile beyan etmektedir.

14. Uluslararası Taşıma İşleri Yapan Tam Mükellef Kurumlarda Dahili Tevkifat:

27.2.1986 gün ve 86/10415 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı gereğince; Türkiye ile yabancı ülkeler arasında döviz karşılığı taşımacılık yapan tam mükellefiyete tabi kurumlar vergisi mükelleflerinin bu taşımacılık faaliyetleri karşılığında aldıkları taşıma bedellerinde dahili tevkifat oranının sıfır (0) olduğu hükme bağlanmıştır. Ancak bu mükelleflerin aynı zamanda yurt içi taşımacılık faaliyetlerinin de bulunması halinde, sadece yurtiçi taşımacılık işlemleri dolayısıyla dahili tevkifat yapacaklardır. Yurt içi taşımacılık faaliyeti katma değer vergisine tabi bulunduğundan; dahili tevkifat, 21.2.1986 tarih ve 86/10380 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının (a) bendine göre ödenmesi gereken katma değer vergisinin:

1.1.1986 - 31.3.1986 dönemi için % 20'si,

1.4.1986 - 30.6.1986 dönemi için % 30'u

1.7.1986 - 30.9.1986 dönemi için % 40'ı,

1.10.1986 tarihinden (Bu tarih dahil) sonraki dönemler için % 50'si,

oranında hesaplanacaktır.

Türkiye ile yabancı ülkeler arasında Türk lirası karşılığında taşıma işi yapan kurumlarda, bu taşımacılık dolayısıyla kurumlar vergisi matrahı oluştuğundan, dahili tevkifat yapacaklardır. Bu kurumlarda dahili tevkifat, taşıma bedeline 21.2.1986 tarih ve 86/10380 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının "d" fıkrasında belirlenen oranlar (ilk üç ay için % 0,5, ikinci üç ay için % 1, üçüncü üç aylık dönem için % 1,5 ve 1.10.1986 tarihinden sonraki dönemler için % 2) uygulanmak suretiyle yapılacaktır.

Bu işleri yanında yurt içi taşıma faaliyeti de bulunan mükelleflerin dahili tevkifatı; işlemlerinin türü itibariyle ayrı ayrı olmak üzere yukarıda açıklanan esaslara göre yapılacaktır.

15. Turizm Müesseselerinde Dahili Tevkifat:

27.2.1986 gün ve 86/10415 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına göre; Kurumlar Vergisi Kanununun 8. maddesinin 10 numaralı bendi hükmü uyarınca istisnadan yararlanan kurumlar, istisnanın uygulanmasında esas alınan döviz gelirlerinin elde edilmesine yönelik işlemleri üzerinden dahili tevkifat hesaplamayacaklardır.

Bilindiği üzere, Kurumlar Vergisi Kanununun sözü edilen maddesindeki istisnadan Turizm Endüstrisinin Teşvik Kanunu hükümleri dairesinde "Turizm Müessesesi Belgesi" veya 1618 sayılı Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu gereğince "Seyahat Acentaları İşletme Belgesi" almış olan kurumlar yararlanmaktadır.

Ayrıca, elde edilen dövizleri bizzat bozdurmayan ve dövizi sağlayan müessese veya acentadan doğrudan doğruya pay alan belge sahibi turizm müesseseleri de bu istisnadan aldıkları pay oranında yararlanmaktadırlar.

Bu kurumların herhangi bir vergilendirme döneminde ödemeleri gereken katma değer vergisinden; toplam hasılatın Kurumlar Vergisi Kanununun 8. maddesinin 10 numaralı bendi kapsamında mutalaa edilen hasılata oranlamak suretiyle bulunacak pay düşüldükten sonra geriye kalan tutar üzerinden dahili tevkifat hesaplanacaktır.

ÖRNEK:

(X) Anonim şirketinin Temmuz 1986 ayı iş hasılatı 20.000.000.-lira olup, bu tutar üzerinden 2.000.000.- lira katma değer vergisi hesaplanmıştır. İndirebileceği katma değer vergisi tutarı ise 1.000.000.-liradır. Ancak, kurum iş hasılatının % 30'unu turizm acentalarına ifa ettiği hizmetler karşılığı elde etmiştir.

Bu duruma göre, dahili tevkifat, şöyle hesaplanacaktır.

Yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinde istihkaklardan % 5 oranında yapılan stopaj ödendiği tevsik edilmek kaydıyla, ödenmesi gereken dahili tevkifattan mahsup edilecektir. Mahsup aylar itibariyle verilen katma değer vergisi beyannamesinde yapılacaktır.

Bilindiği gibi, yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinde kazanç, işin bittiği yılın kazancı olarak beyan edilmektedir. Kurumlar Vergisi Kanununun 44. maddesinde, beyannamede gösterilen kazançlardan bu Kanuna ve Gelir Vergisi Kanununa göre tevkif yoluyla kesilmiş olan vergilerin beyanname üzerinden hesaplanan kurumlar vergisinden mahsup edileceği hükme bağlanmıştır.

Yıllara yaygın inşaat işleri ile iştigal eden kurumlarda, işin bitiminde verilen kurumlar vergisi beyannamesinde mahsup edilemeyen dahili tevkifat, müteakip dönemlere ilişkin olarak yapılması gereken dahili tevkifata mahsup edilecektir. Ancak beyannamede gösterilen söz konusu inşaat işlerine ait kazançlardan daha önce % 5 oranında kesilmiş ve ödenmiş bulunan vergilerin kurumlar vergisini aşan kısmı, Kurumlar Vergisi Kanununun 44. maddesindeki esaslar çerçevesinde mükellefe iade edilecektir.

ÖRNEK 1:

(X) Anonim şirketinin kurumlar vergisi beyannamesinde:

Kurum, hesapladığı kurumlar vergisinden öncelikle dahili tevkifat tutarını daha sonra kalan miktar üzerinden gelir (stopaj) vergisi tutarını mahsup edecektir. Mahsup edilemeyen gelir (stopaj) vergisi tutarı (Örnekte 1.000.000.- Liradır) Kurumlar Vergisi Kanununun 44. maddesi hükümleri çerçevesinde kuruma iade edilecektir.

ÖRNEK 2:

Bu örnekteki kurum, kurumlar vergisinden mahsup edemediği toplam (3.000.000.-) üç milyon TL. tutarındaki gelir (stopaj) Vergisini Kurumlar vergisi Kanununun 44. maddesi çerçevesinde geri alacaktır. Dahili tevkifat (2.000.000.-TL.) ise mahsup imkanı bulunmadığından, sonraki dönemlerin dahili tevkifatından mahsup edilmek üzere devrolunacaktır.

Bu tebliğde belirtilmeyen diğer hususlar hakkında, 148 Seri No.'lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin ilgili bölümlerinde yapılan açıklamalar, kurumlar vergisi mükellefleri için de aynen geçerlidir.

17. Külçe Altın Satımında Dahili Tevkifat:

Katma değer vergisinden muaf olan külçe altın teslimleri dolayısıyla dahili tevkifat, külçe altının teslim bedeli üzerinden 21.2.1986 tarih ve 86/10380 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 1. maddesinin "diğerleri" başlığı altındaki "d" fıkrasında belirlenen oranlar uygulanmak suretiyle hesaplanacaktır.

Öte yandan, altından mamül veya altın ihtiva eden ziynet eşyaları ile sikke altınların teslim ve ithali katma değer vergisi konusuna girdiğinden, bu işlemleri yapan mükelleflerin ödeyecekleri dahili tevkifatın da mükellefin ödeyeceği katma değer vergisi üzerinden 21.2.1986 tarih e 86/10380 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 1. maddesinin "a" fıkrasına göre hesaplanacağı tabiidir.

18. 31.12.1985 Tarihi İtibariyle Envanterde Yer Alan Mallar:

Katma değer vergisine özel matrah şekilleri ile tabi tutulan mallarla temel gıda maddelerinin satışını yapan mükelleflerden, 31.12.1985 tarihi itibariyle envanterlerinde yer alan ve katma değer vergisine özel matrah şekilleri ile tabi tutulan mallar ile temel gıda maddelerini 1986 yılı Ocak veya şubat ayları alışlarına dahil etmemiş bulunanlar, isterlerse bir defaya mahsus olmak üzere, söz konusu malları Mart ayı alışlarına dahil edebilirler.

Tebliğ olunur.